Wat maakt zorg goed? In het kader van het programma Waardigheid en Trots is in de periode 2016-2018 intensief onderzoek gedaan op een bijzondere zorglocatie van de ZZG Zorggroep en Dichterbij. Op zorgboerderij De Hagert heeft Stichting Presentie in samenwerking met het Trimbos Instituut onderzoek gedaan naar de vraag: wat maakt dat zorgverleners hooggewaardeerd worden door bewoners en verwanten? De zorgverleners zien goede zorg vooral als resultaat van voortdurend zoeken naar wat goed is voor bewoners en cliënten en niet als het blind volgen van regels. Ze laten zien wat dat in de praktijk voor hun betekent en wat het vraagt van medewerkers, het team, de leidinggevende en de organisatie. Het onderzoek brengt de consequenties in beeld, legt verborgen discussies bloot en geeft aanknopingspunten om daar mee om te gaan. Met de inzichten kunnen kwaliteitskaders kritisch onderzocht worden en kan gewerkt worden aan de eigen kwaliteit en de verantwoording daarvan.
Goede zorg betekent elke dag aansluiten en afstemmen op de verlangens en angsten van bewoners en cliënten. Wat die verlangens en angsten zijn, kan soms moeilijk worden verwoord en vraagt van elke zorgverlener om daar open voor te staan. Daarbij help je elkaar als collega’s. Dat kan weer niet zonder ondersteunende leidinggevende. In het onderzoek worden daarom relationeel zorgverlenen, relationeel samenwerken en relationeel leidinggeven als samenhangende processen uitgewerkt. Bij deze processen staat steeds centraal: wat is goed voor onze bewoners en cliënten?
Het blijkt dat bestaande systemen van kwaliteitsmanagement weinig draagvlak hebben bij zorgverleners. Zij brengen, volgens hun, niet in beeld waar goede zorg daadwerkelijk over gaat en zijn eerder verstorend dan helpend. Ze zijn zeker bereid zich te verantwoorden en inzicht te geven in hun zorgpraktijk. Ze vertellen er graag over. Een belangrijke voorwaarde is dan wel dat cijfers en verhalen niet worden gebruikt om af te rekenen, maar om gezamenlijk te onderzoeken.
In het onderzoek wordt een gelaagd kwaliteitsmodel beschreven. Daarnaast worden vijf manieren van denken over het organiseren van goede zorg uitgewerkt en, tot slot, passende vormen voor het verantwoorden van goede zorg geschetst. Bepleit wordt dat inherente spanningen, fricties, worstelingen tussen realiseren, organiseren en verantwoorden van goede zorg niet als dilemma’s worden gezien maar als paradoxen, als tegenstellingen die creatief verbonden kunnen worden. Dat vraagt om relationeel organiseren en relationeel verantwoorden, een gezamenlijk proces van samen onderzoeken.
Met de titel van het onderzoeksrapport ‘Goede zorg is beweging. Goede zorg vraagt beweging’ wordt de nadruk gelegd op steeds wisselende zorgsituaties en het aanhoudend onderzoekend zijn van medewerkers naar wat in een situatie goed is om te doen. Het vraagt van teams, leidinggevenden, hoger management en externe toezichthouders steeds eenzelfde soort beweging om ruimte te maken voor dat gezamenlijke onderzoek en de waarde daarvan te kunnen zien.
