‘Cansu gaat zijn kamer binnen en maakt hem wakker. Jacques zit meteen monter op de rand van zijn bed. Cansu: “Je krijgt eerst je bril”. Jacques tikt kordaat zijn hakken tegen elkaar en staat dan op. Hij pakt niet de uitgestoken hand van de medewerkster, maar vraagt wel dingen aan haar: “Zal ik het zelf doen?” Cansu: “Wil je het zelf doen?” Ze doet een washandje om zijn hand en hij wast zichzelf. Cansu: “Wil je een hemd aan?” Jacques trekt nagenoeg zelf zijn hemd aan. Ze helpt hem met de blouse. Hij doet zelf de knoopjes. Cansu: “Wil je zelf je sokken aandoen?” Jacques: “Ja, dat kan wel.” Cansu: “Toppie!” Jacques lacht. Cansu: “U ziet er goed uit!” Jacques: “Ja hè?” En: “Voilà!”
Dan lijkt Jacques wat minder te weten wat er moet. “Hier laten zien?” vraagt hij. Cansu neemt hem mee naar de badkamer om tanden te poetsen. Dat doet Jacques zelf. Hij vergeet de tandpasta, die Cansu erop doet. Hij poetst daarna goed zijn tanden. Cansu: “Top!”
“Zal ik een liedje?”vraagt Jacques en doet parfum op. Nu gaan ze scheren met een apparaat. Jacques doet het zelf. Cansu scheert nog even na en Jacques staat dat toe. Cansu: “Zo, Top!” “En als laatste uw haar.” Jacques zakt door de knieën voor Cansu, die zegt: “Ik ben een beetje klein.” Jacques verzekert haar: “Maar het gaat goed”. Jacques, die altijd kapper is geweest, prutst nu zelf nog even aan zijn haar voor de spiegel. Cansu vraagt: “Wil je nog een crèmepje op je gezicht? “Ja, dat zou ik.” Cansu geeft de crème: “Smeer maar lekker uit over uw gezicht.” Dat doet Jacques. Hij zet zijn bril op, doet zijn haar nog wat na. “Zijn we klaar?” vraagt Cansu? “Nee,” zegt Jacques, en blijft zijn haar en gezicht doen. Cansu: “Het zit super”.Jacques: “Is goed hè?” en lacht.
Het is een ontroerende scène uit de dagen dat de onderzoeker mee mag kijken met het leven van Jacques. En met zijn ochtendritueel, dat zoveel moeizamer wordt, als je niet goed meer weet welke dingen je hoe of in welke volgorde moet doen. Dat maakt onzeker: wat moest er met de tandenborstel en wat verwachten de mensen om me heen precies van me? Hoe kan ik mijn ‘ik’ en mijn eer bewaren?
Jacques lijkt het prettig te vinden dat hij gestuurd en geholpen wordt in de handelingen die hij doet. Vaak herinnert hij zich wel hoe het ongeveer moet. Maar soms valt het niet mee, lukt het niet of is hij kwijt hoe het moest. Cansu helpt hem dan, stuurt subtiel bij of neemt het –niet teveel en niet te weinig –even over. Een figuurlijk spalkje of een prothese daar waar nodig. Ze doen het duidelijk samen.‘
Vaak herinnert hij zich wel hoe het ongeveer moet. Maar soms valt het niet mee, lukt het niet of is hij kwijt hoe het moest. Cansu helpt hem dan, stuurt subtiel bij of neemt het – niet teveel en niet te weinig – even over. Een figuurlijk spalkje of een prothese daar waar nodig. Ze doen het duidelijk samen.
Jacques kan zich, via Cansu, tonen zoals hij is. Niet zoals hij helemaal is, of ooit was. Maar toch leren we hier Jacques kennen. Op een gemoedelijke manier kunnen hij en Cansu samen, voor dit moment, de best mogelijke versie van Jacques zijn.
Roept dit vragen op? Of wilt u iets delen over hoe het is om te leven met dementie? Dan nodigen we u van harte uit om te reageren.
j.leest@presentie.nl
©2019, Judith Leest, Stichting Presentie i.o.v. Zorgbalans
