‘Kunnen we misschien iets leren van mensen die als vak hebben om zich in te leven in mensen met vergevorderde dementie?’ Dat vroegen we ons af toen we ons onderzoek ‘Dementie van binnenuit’ ontworpen. Trainingsacteurs helpen (aanstaande) zorgprofessionals oefenen met moeilijke situaties. Ze spelen bijvoorbeeld iemand die ‘onbegrepen gedrag’ laat zien. En zij ondergaan de zorg. En waar mensen met dementie zelf meestal niet meer kunnen verwoorden hoe zij hun leven met dementie ervaren, kunnen acteurs dat wèl.
Het was een spannende vraag, en anders dan anders. We spraken een aantal acteurs en vertellen over hun kennis in drie delen (zorgblogs#5, #6, #7). Dit eerste tipje van de sluier gaat over hoe acteurs zich inleven: ‘Verbinding maken met iets van jezelf of uit je eigen leven.’Dat blijkt de sleutel. De acteurs zeggen allemaal dat ze niet een andere persoon met dementie spelen. Maar dat ze zichzelf–in een bepaalde staat –spelen. Door het navoelen van een fysieke beweging, door het serieus nemen van een beeld dat in je opkomt of door verbinding met ervaringen uit je eigen leven. Interessant en verrassend, vonden wij. Want zo leerden ze ons iets over hoe je je kunt inleven in ‘iemand zijn met dementie’.
Zo was er de acteur die iets van dementie ging begrijpen via het begrip ‘taalverlies’. Omdat taal voor hemzelf zo belangrijk is, leeft hij zich in door ‘langs zijn eigen angst te gaan’ om taal en betekenis te verliezen. Een andere acteur werkt met een methode van‘psychologische, innerlijke gebaren’. Haar rol laat ze als het ware kleuren door een gebaar dat ze zich vanbinnen eigen maakt:‘Waar leven mensen met dementie in? Iets waarop je kon bouwen – je hersenen, je routine, je gewoonte – valt weg. Mijn psychologisch gebaar werd “vallen”. Dan laat ik mijn innerlijke persoon de hele tijd vallen:Ik heb plotseling geen grond meer onder mijn voeten…Dan ga i kweer: ik glij uit, ik val weer… Weer weg… En nu probeer ik me weer te pakken…Ik máák geen gevoelens. Maar ik laatmijn lichaam, mijn woorden en geluiden kleuren door een psychologisch gebaar.’
Alle acteurs refereren aan iets in hun eigen leven;ze spelen niet iemand na, maar zoeken in hun eigen lijf en leven naar verbinding. Hoewel het misschien een hele andere ‘tak van sport’ lijkt, is dit eerste verhaal dat de trainingsacteurs ons leren, misschien toch niet zo ver af. Ze vertellen ons hoe je kunt proberen een eigen ingang te vinden om verbinding te maken met dementie. Ze geven, vanuit een heel eigen vak, ideeën en inspiratie over hoe wij, mensen zonder dementie, ons kunnen inleven in hoe het leven kan zijn. Voor mensen met dementie. Via jezelf, en je eigen leven.
Roept dit vragen op? Of wilt u iets delen over hoe het is om te leven met dementie? Dan nodigen we u van harte uit om te reageren.
j.leest@presentie.nl
©2019, Judith Leest, Stichting Presentie i.o.v. Zorgbalans
