De kaskraker Intouchables uit 2011 vertelt het verhaal van de aan een rolstoel gekluisterde miljonair Philippe in Parijs. De verlamde aristocraat is op zoek naar een nieuwe verzorger. Een van de sollicitanten is Driss, een jonge ex-delinquent uit de banlieue van Parijs, die voor zijn uitkering af en toe moet solliciteren. Dan wordt hij onbedoeld aangenomen als verzorger van Philippe.
Wie aan een opleiding in de zorg begint, leert professioneel te handelen. Elke tak van zorg kent eigen richtlijnen en methodieken, die vandaag de dag het liefst evidence-based zijn. Hulpverleners-in-spe leren verzorg- of behandeltechnieken, gespreksvaardigheden en oefenen om professionele afstand te bewaren.
En toch, zo weet iedereen, is de best geschoolde professional lang niet altijd degene die je zelf graag aan je bed wilt hebben. Met de meest doorgewinterde therapeut voel je je wellicht toch niet echt gezien; de arts die zich echt betrokken toont, helpt – ook zonder recept. De hulpverlener die een keer de regels aan zijn laars lapt of juist op zijn handen gaat zitten en niks doet: het kan zomaar goede zorg opleveren, al zeggen de boekjes anders.
Goede professionaliteit is, kortom, nogal een ingewikkeld ding. Het blijkt in de praktijk meer dan een goed uitgevoerde methodiek of techniek. De goede professional die ‘het heeft’ gaat een relatie met zijn cliënt aan, schemert zelf af en toe ‘door zijn functie heen’, en denkt bovenal goed na welke zorg hier en nu de juiste is. In de presentiebenadering trainen we mensen daarom allereerst in reflectie en beraad; we oefenen verzorgers in het nadenken over of regels altijd echt nodig zijn; we stellen de relatie voor de methodiek en zeggen dat emoties – die iets zeggen over wat van waarde is – niet ondergronds hoeven, maar een rol mogen hebben in de zorg.
De onopgeleide en streetwise Driss laat prachtig zien hoe goede zorg eruit kan zien. Hij leert ons dat juist zijn oprechtheid over de (begrijpelijke) weerzin om Philippe te helpen ontlasten én zijn gepassioneerde pogingen om hem weer ‘onder de vrouwen’ te krijgen, maken dat Philippe hem waardeert. Bij Driss is hij bovenal mens, in plaats van zielige lamme. Driss laat Philippe lachen, spreekt hem tegen, daagt hem uit, biedt troost bij een nachtelijke paniekaanval. En duwt ook zijn rolstoel.
Zorg kan anders. Bijvoorbeeld door een nieuwe kijk op professionaliteit. Zo gaat dat in de presentie.