Van onbewerkt sentiment naar morele intuïtie. Met prof. dr. Andries Baart – Bijzonder hoogleraar Presentie en Zorg en prof. dr. Harry Kunneman – Hoogleraar Sociale en Politieke theorie.
In een laboratorium wordt onderzoek gedaan, iets nieuws uitgevonden. De denkproeven in dit laboratorium zullen zich centreren rond morele intuïties. Werkers in de zorg leren om ‘professioneel’ te handelen. Een belangrijk onderdeel daarvan is een vorm van methodische emotieregulatie: professioneel betekent met de nodige afstand en niet te betrokken omdat ze zouden storen in de beroepsuitoefening. En daar zijn goede redenen voor: wanneer je als hulpverlener je gevoelens tot leidraad neemt, verval je gemakkelijk in persoonlijke voor- of afkeuren ten opzichte van een cliënt. Toch zijn er theorieën in de ethiek die met rede onderbouwen dat gevoelens niet zonder meer nutteloos of gevaarlijk zijn, waarbij overigens een onderscheid gemaakt moet worden tussen sentimenten, emoties en affecten. In de presentiebenadering (en in het recent verschenen De Zorgval) pleiten we ervoor om emoties juist niet te negeren, maar kritisch te onderzoeken en zo vruchtbaar te maken voor het geven van goede zorg. Emoties interpreteren we als cognitief geladen en kunnen de zorgverlener helpen de zorgsituatie te begrijpen: wat staat er op het spel, wat is de ernst ervan, welk appel gaat er van uit, wie gaat mij ter harte en mag dat eigenlijk wel? Belangrijke vraag daarbij is hoe het ethische register (goed leven), het hedonistische register (lekker) en het morele register (recht doen aan de ander) zich tot elkaar verhouden.
Zoals wellicht bekend, stamt de naam ‘laboratorium’ uit het Latijn, en is afgeleid van labor dat ‘werk’ betekent. Letterlijk is een laboratorium een werkruimte of werkplaats. Deelnemers komen dan ook terecht in een dynamische, interactieve omgeving, waar ze zelf mede de grondstoffen leveren om een nieuw gedachte-experiment vorm te geven of een intellectuele proef te doen. Wat er uitkomt, valt niet te voorspellen. Of het explosief dan wel troebel wordt of juist een prachtige chemie zal opleveren, moet blijken. Maar verrassend is het zeker.
