Kennisdossier presentie – Relationele zelfzorg

Zelfzorg. Het is een actueel en belangrijk onderwerp. Het ziekteverzuim in de zorg
is hoog, er is sprake van uitval (helemaal stoppen met werken in de zorg) en het
werk is complex. Allerlei redenen om goed voor jezelf te zorgen. Niet in de laatste
plaats omdat goed voor anderen zorgen pas lukt als je ook goed voor jezelf zorgt.
Daarbij wordt zelfzorg vaak gepresenteerd als iets dat je zelf moet doen, meestal
naast het werk of buiten het werk om: yoga, een cursus mindfulness, zelfhulpboeken
lezen, naar de sauna gaan. Soms faciliteert een werkgever dit, bijvoorbeeld met
(een bijdrage aan) een sportabonnement. Aan het nut van dit alles willen we hier
niets afdoen.

In dit cahier willen we aan het gangbare idee over zelfzorg een toevoeging bieden,
door te spreken over relationele zelfzorg. Het uitgangspunt in ons denken is dat
zelfzorg meer is dan alleen een individuele actie en eigen verantwoordelijkheid.
Relationele zelfzorg is altijd van, of heeft betrekking op, meerdere mensen: een
professional in relatie tot zijn of haar cliënt(en); of de professional(s) in relatie tot
collega’s en de organisatie.

We presenteren ons denken hier in de vorm van verschillende invalshoeken van
waaruit je over zelfzorg na kunt denken. We kiezen hiervoor omdat zelfzorg niet
een trucje is dat je keer op keer op één manier kunt uitvoeren. Zelfzorg bestaat uit
vele, juist ook relationele, componenten die er in verschillende situaties in meer of
mindere mate toe doen.