Ook in Zuid-Afrika is er belangstelling voor presentie. Andries Baart bekleedt er een leerstoel en meerdere stafmedewerkers van Stichting Presentie werken samen met medewerkers van de universiteit. Prof. Emmerentia Du Plessis doet onderzoek naar presentie in de verpleegkundige praktijk.

Op het YouTube-kanaal van de onderzoeksgroep Caring Presence laat ze professionals aan het woord over de betekenis van presentie voor hun werk. Ook Guus Timmerman werd door haar geïnterviewd. Zie hier een korte uitsnede uit het interview >>

In het Vakblad Sociaal Werk kwamen wij deze recensie tegen over het Praktijkboek.
Lees hier de recensie >>

Daar doe ik het voor’: finaliseren in tijden van stress en corona

Weten waar je werk uiteindelijk over gaat: zo’n ijkpunt fungeert als een lood. Het helpt om op terug te vallen als je door de omstandigheden uit dat lood wordt getrokken. En in de complexiteit en hectiek van het dagelijkse werk zijn er genoeg momenten waarop dat kan gebeuren. Dat ijkpunt noemen we binnen presentie de ‘finaliteit’ van je vak, werksoort, organisatie of institutie.

Tijdens de online studiebijeenkomst op 20 november laten we zien wat de meerwaarde van dit finaliseren is voor de alledaagse praktijk aan de hand van allerlei voorbeelden, direct uit de praktijk.

Laat u inspireren en voeden!

Als je niet meer dichtbij kunt komen

Koffie drinken via de telefoon? Wat betekent het als de essentie van je werk, kwetsbare mensen nabij zijn, vanwege corona noodgedwongen ineens een heel andere invulling krijgt? De buurtpastores van Buurtpastoraat Utrecht konden in de periode half maart tot begin juni 2020 tijdens de ‘intelligente lockdown’ ineens niet meer op de koffie, rondhangen in de buurt of samen iets ondernemen. Ze waren aangewezen op contact met mensen in de buurt via telefoon of whatsapp. Zij hebben zich de vraag gesteld wat dit gemis aan (fysieke) nabijheid en aanwezigheid in de leefwereld betekent voor hun werk. Ze rafelden de verschillende betekenissen en functies uiteen van het nabij en in de leefwereld kunnen zijn. En daarmee ook wat de impact is als dat cruciale onderdeel van hun werk ineens wegvalt: hoe kun je dan nog tevoorschijn komen?

Het cultiveren van kwaliteitsbewustzijn in tijden van corona

Samen met collega’s Andries Baart en Jan den Bakker schreef ik een artikel waarin we het Zorg-Ethisch kwaliteitsModel (ZEM) uit de doeken deden. Aan de Covid-19-pandemie illustreerden we de bruikbaarheid van ZEM voor het bevragen, beschrijven, evalueren en verbeteren van bestaande zorgpraktijken. Het werd daarmee ook een soort test van het model. We dienden het artikel in bij een peer-reviewed wetenschappelijk tijdschrift (op 27 mei 2020). Vanwege de relevantie voor omgang met de Covid-19-pandemie drong het tijdschrift er bij ons op aan het alvast als preprint te publiceren. Dat hebben we gedaan (zie link helemaal onderaan). Het artikel wordt nu gereviewed. Hieronder de vertaalde (en licht bewerkte) inleiding:

Stichting Presentie hoopt de komende tijd weer steeds meer activiteiten te kunnen oppakken. Daarbij volgen wij de richtlijnen van de overheid en hanteren een eigen coronabeleid in geval van fysieke samenkomsten. Deelnemers aan onze activiteiten ontvangen deze richtlijnen voorafgaand aan een bijeenkomst. Zo zorgen wij voor uw en onze veiligheid.

We gaan er vanuit dat cursussen weer geheel of gedeeltelijk op locatie kunnen plaatsvinden. Maar deze tijd is ongewis en vraagt mogelijk toch om aanpassingen. Daarom zullen wij steeds naar bevind van zaken handelen en worden cursusprogramma’s eventueel aangepast aan de actuele mogelijkheden. Wij vragen daarvoor uw begrip en medewerking.

Neem bij vragen gerust contact met ons op via Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft JavaScript nodig om het te kunnen zien. .

Stichting Presentie verzorgde in het najaar van 2019 voor het eerst de leergang Kwaliteit en Verantwoording.
In het najaar 2020/voorjaar 2021 wordt deze leergang opnieuw aangeboden. Vanuit het perspectief van presentie (en zorgethiek) wordt een andere manier van realiseren, organiseren en verantwoorden van kwaliteit uitgewerkt.

Druppels afschudden

Nu we zo’n beetje uit de eerste crisisfase lijken te raken, grijpen velen deze tijd aan om terug te kijken op de afgelopen periode, om van daaruit vooruit te kunnen denken over hoe nu verder. Ook wij doen dat, met het zorgethisch kwaliteitsmodel (ZEM) [1] op de achtergrond. Op de uitkomsten daarvan vooruitlopend doe ik hier een eerste vingeroefening, waarbij ik met grote stappen door mijn persoonlijke notities over de afgelopen periode ga. Eerst terugblikken, verwerken misschien ook wel?, voordat ik vooruit kan denken…

Wat opvalt is dat de meeste van mijn notities gaan over de systemische context (in het ZEM ‘de koperen plaat’). Oppermachtig en sturend aanwezig: maatregelen van de overheid dringen door tot alle hoeken en gaten van onze samenleving en dus ook tot de zorgwereld. Regels worden directief opgelegd. De aanpak is ferm, probleemoplossend. Nederland conformeert zich. Wetenschappelijke kennis over ziekte en epidemiologie (belichaamd door het RIVM) domineert; gaat, in deze eerste fase, zelfs boven de toch altijd dominante logica van de economie. Al gauw blijkt dat dat wringt: hier wordt een ongekende spaak in het wiel van onze bedrijvigheid gestoken. Er wordt een groot appèl op solidariteit gedaan: de sterken moeten zich matigen ten gunste van de zwakkeren. Is dat een écht appèl op solidariteit, vanuit onderlinge zorgzaamheid, of vooral een oproep om vol te houden tot oude tijden kunnen herleven? De vraag naar wat het ene mensenleven waard is ten opzichte van de voorspoed (en het vertier, maar ook: de gezondheid) van de ander sijpelt door in het debat. Daar weten we vooralsnog geen raad mee.

Finaliseren en deugden

Het wordt ons regelmatig als feedback gegeven: de presentiebenadering bedient zich van nogal moeilijke woorden, zoals finaliseren en af en toe zelfs oubollige termen, zoals deugden. In deze Coronatijd zijn beide begrippen mij weer behulpzaam gebleken. Graag neem ik u voor een derde keer mee in het lief en leed van ons gezin(shuis).

Vrij spoedig na de lockdown ontvingen wij post. Een brief van de jeugdzorgorganisatie met wie wij samenwerken met daarin een aantal regels die nu van kracht werden. Eentje daarvan was dat bezoeken tussen ouders en kinderen niet door gingen. Een regel waar heel Nederland op een bepaalde manier mee van doen had: ouders in verpleeghuizen die niet meer bezocht mochten worden, bezoeken in de gehandicaptenzorg die stopgezet zijn enz. En dus ook in de Jeugdzorg. Allemaal bedoeld voor onze veiligheid. Toch kon ik deze regel niet klakkeloos accepteren. Het riep onmiddellijk een ongemakkelijk gevoel op. En soort moreel ‘niet pluis’ gevoel; een soort van “Hè, is dit het (enige) goede om te doen?”. Zo’n gevoel is voor mij over het algemeen het beste moment om een goede bak koffie te gaan zetten. Dat is dus eerst gebeurd. En dan komt een denkproces op gang: “Wat betekent deze regel voor onze gezinshuiskinderen? Waar draagt het aan bij? Pakt dat ook zo uit? Voor allemaal?”

Kalk het op de wanden, schreeuw het van de daken

Catalogi van goed en kwaad in tijden van corona

Het doet er niet toe maar ik houd van street art en graffiti, en ik ben duidelijk niet de enige.
Altijd al een kunstvorm (want dat is het doorgaans) die kritisch de actualiteit volgt en in tijden van corona is dat niet anders. Ze biedt een uitzonderlijk medium om na te denken over en commentaar te geven op corona, coronabeleid en coronazorg. En dat gebeurt dan ook, van Berlijn tot São Paulo en
van Kaapstad tot Tokyo. Afbeelding 0 vind je in Amsterdam maar is het inmiddels wereldberoemd geworden portret van een verpleegkundige, die ondanks haar eenvoud wordt geportretteerd als Super Zuster: ze draagt een mondkapje met daarop het symbool van superman. Het is overal gekopieerd, op gebouwen geprojecteerd en zelfs als los verkrijgbare kunst uitgegeven. Hét symbool van de zorg voor Covid-19 patiënten. Misschien is het portret ook wel zo geliefd omdat de afgebeelde vrouw in haar uiterlijk oost en west verbindt?

Lees hier het volledige artikel >>