Op 3 december 2020 gingen Marjan Slob en Andries Baart in gesprek over eenzaamheid. In dat kader schreef Andries Baart een tekst waarin hij zijn kijk op eenzaamheid uiteen zet. Het is een actueel onderwerp, niet in het minst vanwege de coronapandemie. Hij bekritiseert een te slordig denken hierover. Op fenomenologische wijze ontrafelt hij negen gestalten van eenzaamheid, verlevendigd met verbeeldingen uit de kunst. De tekst bevat een uitgebreide bibliografie. Deze tekst (2e aangevulde druk) is nu voor iedereen beschikbaar: 'Wat heet eenzaam? Een essay' geschreven door Andries Baart >>

We wensen u veel leesplezier!

Op 15 april 2021 verzorgen Andries Baart en Marjan Slob een Masterclass over dit onderwerp. Kijk hier voor dit aanbod en meer over eenzaamheid>>

Een opname van het gesprek tussen Slob en Baart is hier terug te zien >>

Weten waar je werk uiteindelijk over gaat: zo’n ijkpunt fungeert als een lood. Dat ijkpunt noemen we binnen presentie de ‘finaliteit’ van je vak, werksoort, organisatie of institutie.
Het helpt, zeker ook in deze hectische tijden van ‘stress en corona’, om goed te weten waar je werk uiteindelijk over gaat. Heb je dat scherp, dan helpt dat om keer op keer in de complexiteit en hectiek van het dagelijkse werk te kunnen afwegen wat hier-en-nu het goede kan zijn om te doen.

Tijdens de studiebijeenkomst op 20 november 2020 lieten we zien wat de meerwaarde van dit finaliseren kan zijn voor de alledaagse praktijk. Heeft u deze bijeenkomst gemist? Of wilt u er nu mee verder in uw eigen organisatie? Dat kan.

Leer meer over ons aanbod >>

Op 3 december 2020 gingen Marjan Slob en Andries Baart met elkaar in gesprek over het thema eenzaamheid. Eenzaamheid is niet weg te branden uit de actualiteit: er zijn voortdurend congressen aan gewijd, er zijn recentelijk spraakmakende boeken over verschenen, in de afgelopen jaren werden er grote beleids- en interventieprogramma’s over gelanceerd, er zijn talloze handleidingen voor vrijwilligers uitgebracht hoe eenzamen opgespoord en bezocht kunnen worden en medici leggen inmiddels steeds vaker uit hoe schadelijk eenzaamheid is voor je gezondheid. Eenzaamheid is een belangrijk thema, een groot probleem, en – zegt men – urgenter dan ooit door corona en ‘social distancing’, vanwege een ingestorte arbeidsmarkt en door de vergrijzing.

Slob en Baart verkenden dit onderwerp tijdens het webinar op een fundamenteel niveau. Wat is eenzaamheid eigenlijk? Welke verschijningsvormen kunnen we onderscheiden? Kunnen we anders dan gebruikelijk naar eenzaamheid kijken en er met andere begrippen over nadenken? En wat helpt ons dat dan?

Ook in Zuid-Afrika is er belangstelling voor presentie. Andries Baart bekleedt er een leerstoel en meerdere stafmedewerkers van Stichting Presentie werken samen met medewerkers van de universiteit. Prof. Emmerentia Du Plessis doet onderzoek naar presentie in de verpleegkundige praktijk.

Op het YouTube-kanaal van de onderzoeksgroep Caring Presence laat ze professionals aan het woord over de betekenis van presentie voor hun werk. Ook Guus Timmerman werd door haar geïnterviewd. Zie hier een korte uitsnede uit het interview >>

In het Vakblad Sociaal Werk kwamen wij deze recensie tegen over het Praktijkboek.
Lees hier de recensie >>

Als je niet meer dichtbij kunt komen

Koffie drinken via de telefoon? Wat betekent het als de essentie van je werk, kwetsbare mensen nabij zijn, vanwege corona noodgedwongen ineens een heel andere invulling krijgt? De buurtpastores van Buurtpastoraat Utrecht konden in de periode half maart tot begin juni 2020 tijdens de ‘intelligente lockdown’ ineens niet meer op de koffie, rondhangen in de buurt of samen iets ondernemen. Ze waren aangewezen op contact met mensen in de buurt via telefoon of whatsapp. Zij hebben zich de vraag gesteld wat dit gemis aan (fysieke) nabijheid en aanwezigheid in de leefwereld betekent voor hun werk. Ze rafelden de verschillende betekenissen en functies uiteen van het nabij en in de leefwereld kunnen zijn. En daarmee ook wat de impact is als dat cruciale onderdeel van hun werk ineens wegvalt: hoe kun je dan nog tevoorschijn komen?

Het cultiveren van kwaliteitsbewustzijn in tijden van corona

Samen met collega’s Andries Baart en Jan den Bakker schreef ik een artikel waarin we het Zorg-Ethisch kwaliteitsModel (ZEM) uit de doeken deden. Aan de Covid-19-pandemie illustreerden we de bruikbaarheid van ZEM voor het bevragen, beschrijven, evalueren en verbeteren van bestaande zorgpraktijken. Het werd daarmee ook een soort test van het model. We dienden het artikel in bij een peer-reviewed wetenschappelijk tijdschrift (op 27 mei 2020). Vanwege de relevantie voor omgang met de Covid-19-pandemie drong het tijdschrift er bij ons op aan het alvast als preprint te publiceren. Dat hebben we gedaan (zie link helemaal onderaan). Het artikel wordt nu gereviewed. Hieronder de vertaalde (en licht bewerkte) inleiding:

Stichting Presentie hoopt de komende tijd weer steeds meer activiteiten te kunnen oppakken. Daarbij volgen wij de richtlijnen van de overheid en hanteren een eigen coronabeleid in geval van fysieke samenkomsten. Deelnemers aan onze activiteiten ontvangen deze richtlijnen voorafgaand aan een bijeenkomst. Zo zorgen wij voor uw en onze veiligheid.

We gaan er vanuit dat cursussen weer geheel of gedeeltelijk op locatie kunnen plaatsvinden. Maar deze tijd is ongewis en vraagt mogelijk toch om aanpassingen. Daarom zullen wij steeds naar bevind van zaken handelen en worden cursusprogramma’s eventueel aangepast aan de actuele mogelijkheden. Wij vragen daarvoor uw begrip en medewerking.

Neem bij vragen gerust contact met ons op via Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft JavaScript nodig om het te kunnen zien. .

Stichting Presentie verzorgde in het najaar van 2019 voor het eerst de leergang Kwaliteit en Verantwoording.
In het najaar 2020/voorjaar 2021 wordt deze leergang opnieuw aangeboden. Vanuit het perspectief van presentie (en zorgethiek) wordt een andere manier van realiseren, organiseren en verantwoorden van kwaliteit uitgewerkt.

Druppels afschudden

Nu we zo’n beetje uit de eerste crisisfase lijken te raken, grijpen velen deze tijd aan om terug te kijken op de afgelopen periode, om van daaruit vooruit te kunnen denken over hoe nu verder. Ook wij doen dat, met het zorgethisch kwaliteitsmodel (ZEM) [1] op de achtergrond. Op de uitkomsten daarvan vooruitlopend doe ik hier een eerste vingeroefening, waarbij ik met grote stappen door mijn persoonlijke notities over de afgelopen periode ga. Eerst terugblikken, verwerken misschien ook wel?, voordat ik vooruit kan denken…

Wat opvalt is dat de meeste van mijn notities gaan over de systemische context (in het ZEM ‘de koperen plaat’). Oppermachtig en sturend aanwezig: maatregelen van de overheid dringen door tot alle hoeken en gaten van onze samenleving en dus ook tot de zorgwereld. Regels worden directief opgelegd. De aanpak is ferm, probleemoplossend. Nederland conformeert zich. Wetenschappelijke kennis over ziekte en epidemiologie (belichaamd door het RIVM) domineert; gaat, in deze eerste fase, zelfs boven de toch altijd dominante logica van de economie. Al gauw blijkt dat dat wringt: hier wordt een ongekende spaak in het wiel van onze bedrijvigheid gestoken. Er wordt een groot appèl op solidariteit gedaan: de sterken moeten zich matigen ten gunste van de zwakkeren. Is dat een écht appèl op solidariteit, vanuit onderlinge zorgzaamheid, of vooral een oproep om vol te houden tot oude tijden kunnen herleven? De vraag naar wat het ene mensenleven waard is ten opzichte van de voorspoed (en het vertier, maar ook: de gezondheid) van de ander sijpelt door in het debat. Daar weten we vooralsnog geen raad mee.