Ik ben ook ‘maar’ een mens!

Zoveel lijden op het moment. Jazeker, in de verpleeghuizen, ziekenhuizen, IC’s, bij de families thuis, in de zorg voor de mensen met een meervoudige handicap, de psychiatrie…. En dat niet alleen in Nederland, maar wereldwijd.

Als je àl het nieuws volgt, is het bijna niet te doen: zoveel mensen zijn er akelig aan toe, om allerlei redenen (werkdruk, lange dagen, spanningen in huis, onzekerheid, verlies van controle, hele dagen op elkaars lip, angst, eenzaamheid, onrust, ellende in vluchtelingenkampen, armoe). Ja, iedereen is kwetsbaar, maar voor sommigen pakt deze kwetsbaarheid nog heel wat rottiger uit dan voor anderen….

Wat te doen? Hoe dit vol te houden? Hoe dit aan te zien?

Sociaal afstand nemen (3)

Het heet social distancing maar dat is het natuurlijk niet. De besmetting met het coronavirus wordt afgeremd doordat ons een pakket aan maatregelen is opgelegd: thuisblijven, afstand houden, contact mijden, niet samendrommen en afzien van allerhande familiebezoek. Maar waarom heet dat sociale afstandneming? Gaat het niet eerder om social letting go?

Het ligt voor de hand te denken dat de maatregelen slechts verstandige ‘sociale onthouding’ tot gevolg hebben. Maar is dat ook wat we zien gebeuren? Leidt dit fysiek afstand houden tot niets anders dan tot ruimtelijk en sociale afstandhouderij?

Soms wel, want ik heb zelden zoveel wellevendheid ontmoet als in deze dagen. Tuurlijk, af en toe meldt zich nog een pummel die het niet helemaal begrepen heeft, maar ik zie in de winkels, op straat, in het parkje om de hoek en onder de schaarse mensen die nog iets aan de deur komen afleveren, vooral een stilzwijgende verbondenheid. We zitten in hetzelfde schuitje, we begrijpen elkaar en we houden rekening met elkaar, we doen elkaar niets aan. Wij zijn één.

Sociaal afstand nemen (2)

Het heet social distancing maar dat is het natuurlijk niet. De besmetting met het coronavirus wordt afgeremd – zeggen experts en waarom zouden we hen niet geloven? – doordat ons een pakket aan maatregelen is opgelegd: thuisblijven, 1,5 meter afstand houden, geen handen schudden, niet zoenen of huggen, niet met drommen tegelijk het strand op of de gemeentelijke vuilstort bezoeken en evenmin over anderen heen hangen om het laatste pak WC-papier uit het schap van de buurtsuper te grissen. Maar waarom heet dat sociale afstandneming? Het gaat toch overduidelijk over sociale verlating.

Het ligt voor de hand te denken: door deze fysieke afstandhouderij nemen we slechts een ruimtelijke, desnoods sociale afstand in ten opzichte van elkaar. Maar is dat ook wat we zien gebeuren? Leidt fysiek afstand houden slechts tot sociale afstandhouderij?

Sociaal afstand nemen (1)

Het heet social distancing maar dat is het natuurlijk niet. De besmetting met het coronavirus wordt afgeremd – zeggen experts en waarom zouden we hen niet geloven? – doordat ons een pakket aan maatregelen is opgelegd: thuisblijven, 1,5 meter afstand houden, geen handen schudden, niet zoenen of huggen, niet met drommen tegelijk het strand op of de gemeentelijke vuilstort bezoeken en evenmin over anderen heen hangen om het laatste pak WC-papier uit het schap van de buurtsuper te grissen. Maar waarom heet dat sociale afstandneming? Het gaat toch overduidelijk over fysieke afstandneming.

Het ligt voor de hand te denken: door deze afstandhouderij met het hele lichaam, met de mond, de hand, met adem en speeksel, raken we op een sociale afstand van elkaar. Maar is dat ook wat we zien gebeuren? Leidt fysiek afstand houden tot sociaal afstand houden?

Wat heb je aan presentie in een crisis?

Net zoals bij veel mensen gaat in deze tijd mijn gevoel alle kanten uit. Er zijn talloze mooie verhalen over zorgverleners van alle niveaus die op een relationele manier zorg aan het verlenen zijn. De IC’s zijn prominent in beeld. Zichtbaar wordt hoe hoog complexe zorg steeds gaat (en altijd al ging, zeggen betrokkenen zelf) om de ander te zien en te begrijpen: patiënt en familie. Om aansluiten en afstemmen. En er zijn regels maar die zijn niet alles bepalend. Mijn applaus is voor de zorgverleners die onder de huidige druk menselijk blijven en de patiënt nog steeds zien. Zorg blijkt dus toch meer te gaan over bekommernis dan over genezen, behandelen of oplossen.